Er zijn verschillende manieren om je beste foto’s om te zetten van een schermafbeelding in een tastbaar eindproduct. Een boek, een canvasdoek, een print op dibond, achter acryl of een Xpozer kennen we allemaal. En dan is er ook nog de ouderwetse fotoprint die je al dan niet achter een passepartout in een mooie houten lijst stopt. Been there, done that.
Iets wat ik nog niet eerder had geprobeerd, maar wel al tijden wilde doen, is het (laten) printen op fine art papier. Waar ik de term fine art fotografie nog altijd een dubieuze vind (want er is geen duidelijke definitie en meestal is het een door de fotograaf zelf opgelegde kwalificatie), is dat bij fotopapier zeker niet het geval. Je kan een foto bij elke willekeurige centrale laten afdrukken op fotopapier, maar dat is dun papier zonder eeuwigheidswaarde.
Fine art papieren zijn van een ander kaliber. Ze zijn veel dikker en dus zwaarder, maar hebben ook eeuwigheidswaarde. Sommige gaan volgens de fabrikant mits goed bewaard gegarandeerd eeuwen mee. Hoe je die garantie kan inroepen als de afdruk na je verscheiden alsnog afbrokkelt en vergeelt weet ik niet, maar dat terzijde. In elk geval straalt de kwaliteit van het product af en dat zou je foto nog een extra impuls moeten geven.
Aanbod
Ga je je verdiepen in de wereld van de speciale papieren, dan blijkt dat een groeiende te zijn, en dat in dit digitale tijdperk. Het aantal aanbieders en hun assortiment groeit gestaag, blijkbaar lift de kwaliteitsprint mee op de huidige retrogolf van ambachtelijke kwaliteit die je bijvoorbeeld ook bij bier ziet. Afgelopen weekend was ik op de Professional Imaging beurs en daar stond minstens een handvol aanbieders van Fine Art papier. Soms betrof het de fabrikant zelf (zoals Canson, PermaJet of Ilford), andere keren een vakhandel in diverse andere merken zoals Innova en de wellicht bekendste, Hahnemühle. En ook de printerfabrikanten Epson en Canon maken eigen papieren.
De vier foto’s uit de test
Al deze merken hebben een gigantisch aanbod aan papieren. Waarschijnlijk is dat aanbod onderling vergelijkbaar, maar omdat elk merk eigen namen aan hun papiersoorten meegeeft, moet je echt naar de specificaties en voorbeelden kijken om dat zeker te weten. Ik zag in elk geval door de bomen het bos niet meer. En dus was ik erg blij toen ik zag dat SAAL Digital fine art prints aanbiedt op ‘slechts’ drie papiersoorten van Hahnemühle. Een perfect en overzichtelijk startpunt om de wereld der Fine Art prints te betreden.
Disclaimer: ik heb de prints gewoon zelf betaald en het betreft hier dus geen ‘gratis product voor een review’ actie. SAAL bood toevallig drie gangbare papieren tegen een schappelijke prijs aan.
De papiersoorten die SAAL aanbiedt zijn alledrie van Hahnemühle: de beroemde Photo Rag, de Fine Art Baryta en de Fine Art Pearl. Hier de tabel die SAAL op hun site heeft geplaatst.
Samengevat is de Photo Rag een mat papier met aardig wat structuur dat wat vezelig aandoet. Door het reliëf zullen scherpte en detaillering vermoedelijk iets wegvallen in de structuur. Dat zal een van de redenen zijn dat dit papier veel wordt gebruikt voor portretten. Flatteus.
De Baryta heeft een speciale coating gekregen die zorgt voor diepe zwarten, een flinke glans en een prachtig contrast, detaillering en kleurverloop. Ideaal voor zwart-wit.
De Pearl tenslotte heeft een zijdeglans coating, wat subtieler van glans dus dan de Baryta. Ook hier zijn de contrasten en beelddiepte dik in orde. Dit papier heeft iets meer structuur dan het vrij gladde Baryta, maar is een stuk minder organisch dan de Photo Rag. De Pearl zit daarmee voor mijn gevoel precies tussen de beide andere papieren in.
Mijn test
Tot zover de reclame-uitingen. Je weet het pas zeker als je het zelf hebt geprobeerd. En dus heb ik een viertal foto’s van de laatste Lofoten-reis gekozen en die alle vier op elk van de drie papieren laten printen. Ik koos een zwart-wit foto, een foto met volle kleuren, een foto met pastelachtige kleuren, en een foto met een gedetailleerd, schilderachtig abstract.
SAAL levert netjes ICC-profielen voor de papieren, zoals het een goede centrale betaamt. Je kunt dus netjes vooraf softproofen. Daarnaast staat er op de website een tabel met de instellingen die je per profiel al dan niet moet aanvinken in Photoshop of Lightroom als je gaat softproofen. Wat opvalt is dat voor alle papieren wordt aangeraden de papierkleur NIET te simuleren. Normaliter hoeft dat ook niet, maar in dit geval is sprake van twee extra witte papieren en een regulier papier (Photo Rag). Die laatste wordt juist voor portretten gekozen omdat het een iets warmer papier is en de huidtinten er dan mooi uitkomen.
Ik heb alle vier de foto’s door de softproof gehaald en zag subtiele verschillen. Omdat ik puur de papieren goed wil kunnen vergelijken, heb ik echter geen aanpassingen aan de bestanden gedaan en dus elke foto ‘as is’ op de drie papiersoorten laten drukken.
Een berg proefprints op 20×16 centimeter
Kleur
Ik heb de softproof tips van SAAL opgevolgd, maar achteraf had ik de papierkleur wel degelijk moeten simuleren. Bij alle vier de prints is in meer of mindere mate zichtbaar dat de Photo Rag een warmere tint heeft. De zwart-wit foto krijgt er een heel andere sfeer door. Bij de abstracte foto is het nagenoeg niet zichtbaar, maar dat kan komen doordat het zand op de foto ongeveer de kleur van het Photo Rag papier heeft. In de pastelfoto is het blauw veel minder verzadigd (geel toevoegen is gelijk aan blauw weghalen), en in de foto met de volle kleuren is het ook vooral te zien in minder verzadigd blauw in lucht en water.
De beide andere papieren tonen verzadigde kleuren die exact overeenkomen met wat de softproof voorspelde. Met of zonder papiersimulatie aan. Met echt wit papier zou dat immers geen verschil mogen maken. De kleuren op Baryta en Pearl zijn mooi vol en knallen van het papier. Op de Photo Rag zijn de kleuren ietwat ingetogener. Dus niet alleen het blauw door het warmere papier, maar ook het geelgroen van de aurora. Het verschil is echter minimaal.
Met name in de blauwtinten zie je de warmere kleuren van Photo Rag terug. De structuren van de drie papieren zijn hier ook goed zichtbaar.
Zwart en contrast
Hier klopt de beschrijving helemaal. Het Baryta papier heeft de diepste zwarten van de drie. Dat is het best zichtbaar in de zwart-wit foto en de dunne lijnen in de abstracte foto. Let wel, de zwarten lopen niet dicht, ze zijn alleen dieper. In de beide andere foto’s zitten geen echte zwarten, maar zie je wel goed dat de donkere delen minder detaillering vertonen dan op Pearl en Photo Rag. Daar pakt het voor mijn gevoel juist minder mooi uit op Baryta. Het Pearl papier is ook hier de middenweg tussen Photo Rag en Baryta. De zwarten zijn dik in orde maar niet heel diep. Bij de Photo Rag zijn de zwarten veel minder diep, waardoor het resultaat wat zachter is, hetgeen weer mooi past bij de structuur van het papier en matte uitstraling.
Details en scherpte
Het mag geen verrassing zijn dat de glanzende papieren meer scherpte laten zien dan de Photo Rag. Dit laatste papier heeft zoveel structuur dat de details er net als op een canvas doek iets in verdwijnen. Let wel, iets. De prints zijn nog steeds mooi van scherpte. Je zou foto’s voor Photo Rag dus iets meer verscherping kunnen meegeven, mocht je dat heel belangrijk vinden. De prints op Baryta en Pearl zijn loeischerp, met een klein voordeeltje voor de eerste. De Photo Rag toont weliswaar iets minder scherpte, door het iets lagere contrast en minder diepe zwart zijn er meer details zichtbaar in de donkere delen. Elk nadeel heeft zijn voordeel.
Look & Feel
Alle drie de papieren zijn lekker dik en voelen aan als een kwaliteitsproduct. De Photo Rag is volledig mat en reflecteert geen enkel licht. Je foto’s krijgen er een tijdloos uiterlijk van. Een beetje als de ‘Dode Zee rollen’ maar dan zonder de negatieve lading die je misschien bij perkament hebt. Echt heel fraai en mijn favoriet van de drie. Maar dat is waarschijnlijk omdat ik altijd al een voorkeur voor mat papier heb.
De Baryta geeft fantastisch mooie contrasten en heerlijk diepe zwarten. De foto’s knallen van het papier. Voor subtiliteit moet je niet bij Baryta zijn. Dit is tevens het meest glanzende van de drie papieren, het reflecteert zelfs het kleinste beetje licht.
De Pearl is zoals al eerder aangegeven een tussenvorm. Het glanst, maar subtiel, zoals zijdeglans verf. De contrasten zijn vol en de zwarten diep, maar allemaal net iets minder dan Baryta. Als je de kenmerken zo op een rijtje zet is het eigenlijk heel logisch dat SAAL net deze drie papieren aanbiedt. Twee uitersten en een middenweg.
Alle drie de foto’s hebben dezelfde helderheid. Het verschil dat je ziet komt enkel door de hoeveelheid gereflecteerd licht. De glanzende Baryta wint. Of verliest, het is maar wat je wil.
Conclusie
Alle drie de papieren zijn prachtig. Je foto’s worden er niet beter van, maar komen wel veel beter tot hun recht dan op een reguliere print (die ook maar ongeveer 5% van een Fine Art print kost).
Maar omdat de papieren elk zulke specifieke kenmerken hebben en zo anders zijn, is het raadzaam per foto af te wegen welk papier het best past bij wat er op je foto staat en wat je er mee wil laten zien. Als ik de vier foto’s neem die ik heb laten afdrukken, zou mijn keus als volgt zijn.
Zwart-wit foto
Gelijkspel tussen Baryta en Photo Rag. De diepere zwarten van de Baryta spreken me erg aan, maar de inhoud van de foto vaart ook bijzonder wel bij het tijdloze karakter van de Photo Rag. Heb je een zwart-wit foto met echt veel diepe zwarten en flinke contrasten, dan is de Baryta je beste keus. Voor zachtheid zoals een landschap als hier, of een portretfoto, zou ik de Photo Rag kiezen.
Baryta en Pearl zijn neutraal van kleur, de Photo Rag mist wat groen en blauw en is dus warmer. Ik selecteerde per foto een even groot blok pixels, vervaagde dat tot de gemiddelde tint (doe dit alleen bij een zwart-wit foto) en trok de helderheid van de blokken vervolgens gelijk. Wat resteert zijn RBG-waarden die goed te vergelijken zijn. Let overigens ook op de diepere zwarten bij de Baryta en de meest ‘open’ zwarten bij de Photo Rag.
Abstracte foto
Hier kies ik voor de Pearl. De Baryta heeft weliswaar wat diepere zwarten, maar bij de Pearl zijn ze diep genoeg en ik vind zijdeglans nu eenmaal subtieler dan vol glans. De Photo Rag kies ik hier niet omdat de sterke lijnen en vormen in deze foto beter tot hun recht komen bij diep zwart en volle kleuren. Was het een zachter abstract, dan had ik hier wel voor het meer schilderachtige Photo Rag gekozen. Dat papier komt het meest in de buurt bij wat ik me voorstel bij de term ‘museumkwaliteit’.
Pasteltinten
De Photo Rag wint hier. De foto is subtiel en niet schreeuwerig. Dan kies je een papier dat hier bij past. Dus met zachtere contrasten en meer detaillering in de schaduwen. Wil je de kleuren van je foto ook op Photo Rag behouden, dan zal je daar met softproofen rekening mee moeten houden en de kleuren dus iets moeten ‘afkoelen’ om voor het warmere papier te compenseren. Beide andere papieren maken de schaduwen te donker, de kleuren te vol en glanzen te veel om subtiel te zijn.
Volle kleuren
Nek-aan-nek tussen Pearl en Baryta. De volle kleuren mogen de nadruk krijgen en beide papieren doen dat prima. De contrasten zijn fraai, de zwarten diep genoeg. Het zal afhangen van de hoeveelheid glans die je in je foto wil. De Baryta heeft daar immers fors meer van dan de Pearl. De Photo Rag dempt enigszins datgene dat de foto maakt en is om die reden de mindere optie. Volle kleuren en subtiel papier zijn een beetje als Max Verstappen in een Saab of Ozzie Osborne in driedelig grijs.
Iets minder volle kleuren en meer details in de donkere delen bij de Photo Rag. De Pearl toont ook meer sterren omdat de details niet weg kunnen vallen in de structuur.
Tenslotte
Met deze niet-wetenschappelijke test heb ik een prettige eerste kennismaking met Fine Art papier gehad. Ik weet nu beter welke kenmerken de papieren hebben en welk papier het beste bij welke foto past. Als ik het aandurf zal ik ook nog eens een paar andere papieren proberen. De fabrikanten zijn immers ook niet gek en hebben een aantal papieren ontwikkeld die de kenmerken van de hier genoemde drie grofweg combineren.
Zo is er bijvoorbeeld een Photo Rag Ultra Smooth voor wie minder structuur wil, een Photo Rag Bright White ter eliminatie van de warmere kleuren, en een Photo Rag Satin voor wie wel structuur en subtiliteit wil, maar ook een beetje zijdeglans. Je zou bijna door de van bomen gemaakte papieren het bos niet meer zien! Aan de andere kant: voor ieders wensen en voor elke foto is er wel een bijpassend papier te vinden.
