Als landschapsfotografen maken we gebruik van grijsverloopfilters, grijsfilters en polarisatiefilters. Geregeld wil je een grijs(verloop)filter en een polarisatiefilter tegelijk gebruiken. En dat is minder eenvoudig te realiseren dan het klinkt. Voor gebruikers van de LEE en Cokin systemen is er nu een oplossing: de Badpter.
Zelf gebruik ik al jaren het fantastische Lee-systeem. Je schroeft een adapterring op de lens, klemt de houder er op en schuift daarin de grijs(verloop)filters. Wil je een polarisatiefilter gebruiken, dan verkoopt LEE een speciale houder die voorop de eigenlijke filterhouder past. Daarin gaat vervolgens een 105mm (!) polarisatiefilter.
Deze oplossing kent een aantal nadelen. Ten eerste heb je een extra adapter nodig. Deze is niet goedkoop, rond de EUR 50. Ten tweede schroef je deze adapter voorop je eigenlijke filterhouder. Het geheel wordt daarmee zo dik dat er al vrij snel vignettering optreedt. Niet alleen met een 3-slots filterhouder maar ook met de 2-slots versie. Inmiddels heeft LEE een dunner polarisatiefilter op de markt gebracht waarmee het probleem kleiner is geworden (maar nog niet opgelost!). Ten derde is een 105mm polarisatiefilter ontzettend duur, ongeveer EUR 250. Los daarvan en dus ten vierde is zo’n filter erg groot (past niet altijd in je filterpouch) en kwetsbaar.
Mijn oplossing is al jaren een regulier dun en stevig polarisatiefilter te gebruiken. In mijn geval hebben groothoekzoom en telezoom dezelfde diameter en kan ik met één 77mm Hoya HD (onverwoestbaar) filter volstaan. De grijsverloopfilters houd ik handmatig voor de lens in de gevallen dat ik ze wilde combineren. Bij sluitertijden van meerdere seconden wordt dat echter lastig.
Je kan ook kiezen voor een dikker polarisatiefilter met eigen schroefdraad aan het uiteinde. Je schroeft de Lee adapterring dan op het polarisatiefilter. Deze combinatie is echter weer zo dik dat er al snel vignettering optreedt en boven is het niet handig werken met al die draaiende onderdelen op elkaar.
Onlangs werd ik gewezen op een relatief nieuw product dat het probleem in één geniale klap oplost: de Badpter.
Kenmerken
De naam lijkt minder geniaal gekozen en hoewel spelfoutgevoelig, geeft deze wel meteen het principe weer. Badpter is namelijk een samentrekking van de woorden bajonet en adapter.
De Badpter is een vervanging van de Lee of Cokin adapterring. In plaats van dat deze op de lens wordt geschroefd, schroef je hem in de bajonet, waarin normaal de zonnekap wordt geplaatst. De eigenlijke LEE-houder klem je op de Badpter op reguliere wijze. Het gevolg is dat de schroefdraad beschikbaar blijft voor een polarisatiefilter (of UV) én dat je je lensdop kan blijven gebruiken. De Badpter hoeft dus feitelijk nooit meer van de lens af. Met LEE-adapterringen had je een aparte plastic afdekdop nodig, of moest de ring er elke keer af als je de lens wilde opbergen.
De Badpter in gebruik: zowel polarisatiefilter als lensdop blijven bruikbaar.
Aan de binnenkant van de ring zit een rand van zwart foam die precies om het polarisatiefilter sluit. Dat foam voorkomt dat er vals licht weerkaatst en op de lens valt. Met name belangrijk bij gebruik van bijvoorbeeld een Big Stopper.
Zwart foam ter voorkoming van strooilicht.
Kwaliteit
Hierover is niet veel te zeggen. De Badpter zelf is deels van hard plastic (de bajonet zelf, 3D geprint) en deels van aluminium (het deel waarop je de LEE-houder klemt). Hij voelt erg degelijk aan en past echt precies op de lens, er is nul speling. De eerste keer gaat het monteren zelfs erg stroef, maar na enkele keren past het precies.
3D geprint plastic bajonet in een stevige aluminium ring.
De Badpter wordt geleverd in een flitsend neopreen hoesje. Een gebruiksaanwijzing zit er niet bij, maar dat is eigenlijk ook overbodig. Voor wie twijfelt is er een duidelijk filmpje beschikbaar op de website.
De Badpter inclusief neopreen hoesje.
Bevindingen tot nu toe
Het monteren van de Badpter is een eitje. Een kwartslag draaien is voldoende, net als bij een zonnekap. Wellicht een kleinigheidje, maar het werkt toch wel een stuk prettiger dan dat eeuwige gedraai van de adapterring op de schroefdraad van de lens. Vermoedelijk ga ik dit in de winter met bevroren vingers nog meer waarderen. Of niet, want de Badpter hoeft eigenlijk helemaal nooit meer van de lens af, enkel bij het (de)monteren van je polarisatiefilter.
Volgens de website van de makers kan de Badpter worden gebruikt in combinatie met een polarisatiefilter van maximaal 4mm dikte. Bij een dikker filter raken polarisatie en grijsverloopfilter elkaar. Ik had al een 4mm Hoya en kon dus meteen vooruit. Een ander zal dus eerst een dunner polarisatiefilter moeten aanschaffen. Alle slim-filters op de markt zullen voldoen, ik vermoed gezien de resterende ruimte tussen mijn polarisatiefilter en het grijsverloopfiter dat het met 5mm ook nog gaat lukken, maar steek er mijn hand niet voor in het vuur. Je zou de makers kunnen mailen en vragen of de combinatie van jouw lens en polarisatiefilter mogelijk is. Doorgaans reageren ze vrij snel.
Een andere oplossing zou zijn het grijsverloopfilter niet in het dichtst bij de lens gelegen slot te plaatsen maar in de andere (een van de andere). Dat vergroot wel het risico op weerkaatsing van licht en dus ongewenste flare.
Met de LEE-houder op zijn plek kun je het polarisatiefilter nog gewoon draaien. Met erg dikke vingers of in ijskoud weer misschien iets lastiger.
Je zult eerst het polarisatiefilter moeten monteren en dan de Badpter er overheen moeten schuiven. Andersom lukt niet omdat je geen grip meer hebt op het niet roterende deel van het polarisatiefilter, dat valt immers weg onder het foam. Vervolgens zet je het polarisatiefilter in de juiste stand en plaats tenslotte het grijs(verloop)filter. Met het grijs(verloop)filter op zijn plek is het niet mogelijk het polarisatiefilter nog te draaien.
Volgens de website van Badpter treedt er op een fullframe camera geen vignettering op tot 17mm. Inmiddels kan ik uit eigen ervaring met de Canon EF 16-35/4L IS aanvullen dat ook op 16mm totaal geen vignettering optreedt. Let wel, dat is met gebruik van een 2-slots Lee houder. Bij 3-slots zullen de resultaten wellicht anders zijn.
Omdat de Badpter ruimte moet bieden voor een 4/5mm polarisatie (of UV) filter, is de afstand van een grijs(verloop)filter tot de lens groter dan bij een Lee-adapterring (en zeker vergeleken met een LEE-wideangle adapterring). Ongewenste reflecties van de achterkant worden voorkomen door het al genoemde zwarte foamrandje. In theorie zou licht dat van de voorkant door het filter valt meer ruimte hebben om tussen grijsverloopfilter en lens te weerkaatsen. In de praktijk heb ik er echt niks van gemerkt. Een ander gevolg van de grotere afstand is dat de overgang van donker naar licht bij gebruik van een grijsverloopfilter harder zal zijn, omdat het filter meer in het scherptegebied valt dan anders. Het verschil is echter marginaal en met het blote oog niet zichtbaar.
Ter vergelijk, een LEE wide-angle houder (links) en de Badpter (rechts). De LEE-houder valt deels over de lens, waardoor het verschil in hoogte nog groter wordt. Dit is nodig om ruimte voor een polarisatiefilter te bieden. Dankzij de foam rand heb je geen last van weerkaatst strooilicht.
Tenslotte: er is al veel gezegd over de juiste volgorde bij gecombineerd gebruik van een grijsverloopfilter en een polarisatiefilter. Het schijnt zo te zijn dat bij polyester grijsverloopfilters het polarisatiefilter het verst van de lens moet zitten voor een juiste werking van het polarisatiefilter. De grijs(verloop)filters van LEE en Cokin zijn van hars (resin) of glas gemaakt en dan is de volgorde NIET van belang.
Verbeterpunten
Omdat de Badpter op de plek van de zonnekap wordt gemonteerd en elke lens daarvoor een eigen specifieke bajonet heeft, heb je voor elke lens een andere Badpter nodig.
Voor mij niet echt een nadeel, want hetzelfde geldt eigenlijk voor LEE-adapterringen. Uiteraard als al je lenzen andere diameters hebben, maar zelfs met mijn gelijke-diameter lenzen gebruik ik voor elke lens een eigen adapterring, zodat ik niet steeds als een bezetene hoef te wisselen.
Omdat er vanwege de bajonetmontage geen one-size-fits-all mogelijk is, is de Badpter niet voor alle lenzen beschikbaar. Er is al een hele lijst en je kan stemmen op de lens die als volgende aan de beurt zou moeten komen. Van Canon zijn op dit moment onder meer de versies voor de EF 16-35/4L IS, de EF 17-40/4L en de EF 16-35/2.8L (I en II) beschikbaar, voor Nikon de veelgebruikte AF-S 16-35/4 G ED VR en AF-S 12-24/4G IF-ED. Ook diverse groothoeken van Sigma, Tamron en zelfs Zeiss hebben al een eigen Badpter. Zie de website voor de meest recente tabel.
Ten overvloede: de Badpter heeft alleen zin als je lens schroeffilters accepteert. Gebruikers van lenzen met bolle frontlenzen zoals bijvoorbeeld de Nikon 14-24 of Canon 11-24 hebben niets aan deze oplossing.
Conclusie
De Badpter is een even eenvoudig als geniaal ontwerp en ik begrijp niet dat LEE of Cokin dit zelf niet hebben bedacht (behalve dan dat de verkoop van hun 105mm polarisatiefilters zou instorten). De Badpter is verkrijgbaar voor een beperkt aantal lenzen en naar keuze voor gebruik met het LEE of Cokin systeem. Je kunt dat bij de aanschaf aangeven. Na bestelling ligt de Badpter binnen een week vanuit Spanje in de brievenbus. Voor 45 euro inclusief verzending een no-brainer, een (extra) LEE-adapterring kost hetzelfde.
Voor meer informatie en aanschaf:
* http://www.3dpideas.net/badpter.html
Voor een uitgebreide review van de dunne LEE Landscape polarizer raad ik je de website van Nando Harmsen aan:
* http://www.nandoonline.com/?page_id=4379
